Czas pretérito perfecto simple (do niedawna nazywany pretérito indefinido) to mój ulubiony czas. Wiem, że przyswojenie tych wszystkich form może być kłopotliwe, ale przyznacie, że mają one swój urok 😉
Zacznę od najbardziej ogólnej informacji: nasz dzisiejszy bohater jest czasem przeszłym dokonanym i związanym z zamkniętym przedziałem czasowym. Zamknięty przedział czasowy, to taki, który już się skończył, por ejemplo:
anoche wczoraj w nocy, ayer wczoraj, anteayer przedwczoraj
hace 3 días/semanas/meses/años 3 dni/tygodnie/miesiące/lata temu – zwróćcie uwagę na specyficzną konstrukcję, zupełnie inną niż w języku polskim
el viernes pasado w zeszły piątek
el mes/año pasado w zeszłym miesiącu/roku
el verano pasado zeszłego lata
la semana pasada w zeszłym tygodniu
las Navidades pasadas w ubiegłe Święta
en 1990/agosto/verano w 1990/sierpniu/latem
el 15 de julio de 2012 15 lipca 2012
el viernes w piątek
de 2000 a 2010 od 2000 do 2010
i tym podobne.
Jeżeli dobrze się przyjrzycie tym wszystkim określeniom, zauważycie, że oprócz tego, że są zamknięte (zakończone), to są bardzo konkretne. Nie ma tam miejsca na niejasności typu: kiedyś, kiedy byłam dzieckiem, itp.
Powiedzieliśmy sobie o indefinido (pozwólcie, że tak z sentymentu będę o pretérito perfecto simple mówić), że jest czasem dokonanym. Faktycznie, za jego pomocą wyrazimy wszystkie zdania z czasem przeszłym dokonanym w języku polskim.
Vinieron ayer. Przyjechali wczoraj.
Gastó todo su dinero. Wydał wszystkie pieniądze.
Stwórzmy jednak zdanie z jednym z określeń czasowych, które wyżej uznaliśmy za zamknięte, czyli odpowiednie dla indefinido:
De 2000 a 2010 trabajé en Madrid. Od 2000 do 2010 pracowałam w Madrycie.
Jak widzicie, nie zawsze będziemy tłumaczyć indefinido na polski jako czas dokonany. Kluczem jest zrozumienie, że akcja wyrażona za pomocą naszego bohatera ma początek i koniec i zawiera się w wiele razy już wspomnianym zamkniętym przedziale czasowym. I może to być zarówno jednorazowa dokonana czynność, jak i taka, która jest długotrwała albo powtarzająca się:
A los tres años aprendió a nadar. W wieku trzech lat nauczył się pływać.
Toda su vida vivió en un piso muy pequeño. Przez całe życie mieszkał w bardzo małym mieszkaniu.
Me llamaron muchas veces. Dzwonili do mnie wiele razy.
Na szczęście w sukurs przychodzą nam różne określenia czasowe, o których wspomnieliśmy sobie wcześniej. Zapamiętajcie, że dla indefinido muszą być one zamknięte i skończone.
Jeżeli chodzi o tworzenie pretérito perfecto simple, to faktycznie jest ono dość skomplikowane. Zerknijcie na grafikę, która wyjaśnia chyba wszystko 😉 I rozpocznijcie od czasowników regularnych pierwszej grupy, następnie druga i trzecia grupa, które mają takie same końcówki. Potem czasowniki ser oraz ir, które w tym czasie odmieniają się identycznie (super! jeden nieregularny mniej do uczenia!), potem ver i dar, które mają prawie regularne końcówki czasowników 2 i 3 grupy, ale bez akcentów. Inne czasowniki nieregularne zmieniają temat i mają swoje specyficzne końcówki również bez akcentów. Inne nieregularności w tym czasie:
– decir, traer i czasowniki kończące się na -ducir odmieniają się według wzoru: dije, dijiste, dijo, dijimos, dijisteis, dijeron bez „i” w 3 os. l.mn.;
– oír i caer mają więcej niż inne akcentów 😉 i dodatkowo „y” zamiast „i” w trzecich osobach: oí, oíste, oyó, oímos, oísteis, oyeron; caí, caíste, cayó, caímos, caísteis, cayeron;
– czasowniki kończące się na -uir oraz leer, creer… też przechodzą przemianę „i” na „y” w trzecich osobach: huí, huiste, huyó, huimos, huisteis, huyeron;
– czasowniki z trzeciej grupy (-ir), które mają oboczność w czasie teraźniejszym w trzecich osobach mają zamianę o>u dla dormir i morir: dormí, dormiste, durmió, dormimos, dormisteis, durmieron oraz e>i dla czasowników z obocznością e>i oraz e>ie w presente: pedí, pediste, pidió, pedimos, pedisteis, pidieron.
Zapraszam też do działu czasowniki, stworzonego z cyklu #gramatycznywtorek na Instagramie, tam bowiem znajdziecie całość pogrupowaną w łatwe do zapamiętania pary.
Abrazos,
Lidia
0 Komentarzy